Día de los muertos

Bueno y ahora para mis alumnos de español les envío un poco de lo que es la cultura mexicana y una de las tradiciones más antiguas es la del Día de los muertos que se celebra cada año. Aquí escribo un poco de lo que significa ese día, su surgimiento y su significado.

 

Daganna framliðna

Í Mexikó er haldið upp á daudann í lifandi lifið. Á hverju hausti bjóða hinir lifandi þeim liðnu að eyða með þeim stund og snúa tilsíns heima til að finn í nokkrar klukkustundir hitann frá ljósinu sem yljar ísköldum beinum þeirra, áður en þeir snúa aftur og hetja hina löngu ferð til heimkynna hinna framliðnu. Lifið er hávært og bjart, dauðinn er þögul og dimmur. Í dag (02 nóvember) eins og landafundi spánverja, er lifið í Mexikó sveipað harmi; daudinn hefur verið tákn bæði vinar og óvinar. Í gegnum aldarinar hefur þóðin verið þruguð af fátækt og kúgun og hefur dauðinn þá alltaf verið nálægur.

Aztekarnir óttuðust ekki Mictantecuhtli, guð dauðans, heldur hræddust þeir mun frekar óvissu og efasemdir lifsins. Ljóðskál Azteka visuðu til dauðansmeð trega ekki ótta. Micantecuhtli refsaði ekki þeim liðnu fyrir syndir lifsins á jörðinni, þvert á móti, þá leysti hann þá undan syndum þeirra. Hinir liðnu fóru á sérstakan stað, ekki eftir þvi hvernig þeir dóu. Striðsmenn tóku flugið umhverfis sálina í líki sálfugla og fiðrilda. Á sama hátt fór um konur sem höfðu dáið af barnsförum; börn fóru til næringatrésins sem draup mjölk til að fæða þau. Allir aðrir fóru til Mictantecuhtli og hinna köldu undirheima hans sem voru 9 talsin, þar sem þeir gufuðu upp smátt og smátt þar til fulkominni ró var náð.

Lifið er aðeins draumur á ferðalaginu til dauðans. Með landvinningum spánverja komu nýjir jarðarfarasíðir til Mexikó. Með nýlenduherrunum barst einnig óttin við dauðann sem er megin þátturinn á hini kaþólsku trú og svipar á vísan hátt til trúar aztekanna. Dýrðlingarnir sameinuðust þannig guðum aztekanna. Himinn og helvíti bættu nýjum viddum í heima Mictantecuhtli. Það var trúmanna að nóttina sem hinir liðnu heimsóttu heimili sín og ástvinni væri tekið á móti þeim með mat og drykk og kyndlum til að visa þeim veginn.

Fyrsti nóvember er dagur dyrðlinganna og er þá venjan að biðja fyrir sálum látinna barna.

Annar nóvember er dagur hinna framliðnu og er hinna fullorðu þá minnst. Nóttin 31 óktóber var heilög nótt þegar sálir hinna liðnu byrja að reika um heim hina lifandi. Í Mexikó er venjan að lita á sálir hinna framliðnu sem heiðursgesti, hátiðin er samblandað virðingar við hinn látna, skemmturnar til að gleðjast yfir heimsókninni og háðs við ögnum óttans við sjálfan daudann. Megin siðirnir halda velli: það er að segja það að taka á móti sálum hinna framliðnu með mat og drykk á heimilinu og siðan að vaka með þeim um nóttina við gjafir þeirra.

Undirbúningur hátiðarinnar stendur yfir frá 27 óktóber í sumum þörpum er þá tekið á móti sálum þeirra framliðnu sem engan eiga að eða ekkert heimili, er þeim gefið brauð og vatn fyrir utan húsið þann 28 óktóber er tekið á móti sálum þeirra sem dóu af slysförum, ofbeldi einnig fyrir utan húsið til að forðast að illir andar þessara sálna sem ekki hafa fengið fyrirgefningu, komist inn. Í sumum þorpum er maturinn semlagður er fyrir sálir hinna framliðnu siðan borðaður af fjölskyldunni.

Þann 31 óktóber koma látin börn í heimsókn og um hádegi þann 01 nóvember eiga þau að vera farin. Lyktin frá kertum og reykelsum fyllir húsin.

Við sólsetur þann 01 nóvember fer öll fjölskyldan í kirkjugardinn, kveikt er á kertum á gröfum hinna liðnu og um miðnæti er kirkjugarðurinn fullur af logandi kertum í haustnóttinni. Tónlistamen ganga á milli grafanna og leika upphaldslög hinna framliðnu. Fólk eiðir allri nóttinni í kirkjugarðinum og biður fyrir sálum hinna liðnu og spretta þá vofur úr gröfunum, grímmuklæddir, þar sem karlmennirnir í þorpinu fara með öll hlutverkin. Það að fela sig bak við grímu er til að storka vofunum eins og verið væri að segja "Hér erum við, náið okkur ef þið getið" Hátiðinni lykur um nóttina þann 02 nóvember. Sálinar snúa aftur til sín heima, heima hinna framliðnu, reknir á flótta af grímuklæddum þorpsbúum sem hafa með það hlutverk að hræða sálirnar. Þannig finna bæði lifanði og liðnu frið til næsta árs og skylaboðin eru alltaf þau sömu, það á að hæðast að dauðanum, taka þátt í honum og tengjast honum, þvi engin fær hamm umflúið.     

ANGÉLICA CANTÚ DÁVILA